VẪN LÀ TRUNG THU

 

Cuộc sống, một khi lặp lại thường xuyên trong một vấn đề, dễ đưa đến nhàm chán, thế nhưng, 365 ngày, một chu kỷ xoay vần đất trời, bốn mùa tám tiết vẫn tái lai, con người lại có lúc hân hoan đón mừng như Tết cổ truyền, Tết Đoan ngọ, Tết Trung Thu, đôi khi cũng chuẩn bị tâm lý lo sợ cho thời vụ gặp cơn khắc nghiệt.

Dân tộc ta sống bằng nông nghiệp, tùy thuộc thời tiết gieo cấy, trồng trọt.Trong lúc thời vụ hoàn tất, hoặc giao thoa giữa hai mùa, thường có lễ tạ đất trời, tạ thần nông thổ địa..Lễ nghĩa là tập quán của ông bà ta xa xưa, sống hòa nhập với thiên nhiên, trọng kính thiên nhiên, mong thiên nhiên bảo hộ cuộc sống an lành.Cũng trong năm, có những thời gian mang tính đặc thù, thường xem đó là Tết vì tầm quan trọng của chúng. Trung Thu là một ví dụ.

Không riêng Việt Nam, chả biết tự bao giờ, Trung Thu trở  thành ngày Tết quan trọng vào tháng tám âm lịch cho những quốc gia như Trung Quốc, Nhật,Triều Tiên, Đài Loan, Singapore.Tuy chưa rõ nguồn gốc xuất phát Tết Trung Thu, nhưng Việt Nam ta có truyền thuyết về chú Cuội và chị Hằng Nga; Trung Quốc  lưu truyền cổ tích bằng truyện Hằng Nga và Hậu Nghệ, vua Đường Minh Hoàng lên cung trăng.Hình ảnh Trung Thu được in trên mặt trống đồng Ngọc Lũ.Đồng bằng phía Nam Trung Quốc và đồng bằng châu thổ phía Bắc sông Hồng của Việt Nam đều ảnh hưởng chung nền văn hóa lúa nước, vì thế lễ mùa được tổ chức vui chơi sau khi thu hoạch là điều cần có.

 Những quốc gia  xem Tết Trung Thu là một trong những ngày nghỉ lễ trong năm. Trung Thu được xem là Tết dành cho trẻ con, được tổ chức dưới nhiều hình thức như rước đèn,hát trống quân, múa Lân,làm bánh các loại… Miền Bắc ngày xưa còn có lễ ngắm trăng, tặng quà trẻ con.Ngày nay, Tết Trung Thu còn là dịp các cơ quan tặng quà cho nhau,tặng cho các quan lớn với món quà giá trị; người lớn cũng được con cháu quà cáp bánh trái, thường là bánh nướng và bánh dẽo.Từ Tết vui của trẻ con trở thành ngày Tết cho cả người lớn.

Kinh nghiêm nhà nông thuở xưa, mùa trăng Trung Thu cũng là dịp tiên đoán thời vụ như:

• Muốn ăn lúa tháng Năm, trông trăng rằm tháng Tám.
• Tỏ trăng Mười Bốn được tằm, đục trăng hôm Rằm thì được lúa chiêm.

Mùa Trung Thu cũng là đề tài ngẫu hứng cho thi sĩ như bài Trung Thu của Đỗ Phủ Cảnh thu nay đúng nửa rồi

Trăng thu thêm sáng, khung trời thêm cao

Lầu nam ai rót rượu đào

Tiếng tơ, tiếng trúc thanh tao nhịp nhàng ( Thái Giang dịch)

Tản Đà thế:

Có bầu có bạn can chi tủi

Cùng gió cùng mây thế mới vui

Rồi cứ mỗi năm rằm tháng tám

Tựa nhau trông xuống thế gian cười.

Nguyễn Du

Khi chén rượu khi cuộc cờ,

Khi xem hoa nở khi chờ trăng lên

Các nhạc sĩ như Lê Thương,Ngọc Lễ…cũng góp  phần cung nhạc cho mùa lễ hội đậm nét nhân gian.

                                                         ***

Tùy mỗi quốc gia có một hình thái  tổ chức lễ hội khác nhau.

Tại Nhật: Tuy không còn sử dụng âm lịch, Tết Trung thu vẫn được tổ chức trang trọng ,có cả lễ Lễ ngắm trăng.

Tại Philippines:Tết Trung do người Hoa sinh sống tại bản địa tổ chức như lễ hội riêng của người gốc Hoa.

Tại Malaysia: Người Malaysia cũng tổ chức sinh hoạt Trung Thu như ở nước ta, có rước đèn, múa Lân, làm bánh, lễ nhạc…

Tại Thái: Tết Trung thu ở Thái Lan được gọi là “lễ cầu trăng”, tổ chức vào đúng ngày 15/8 âm lịch.Nhưng không rầm rộ trang trọng như các nước Đông Nam Á

 

Tại Hàn Quốc: Ngày lễ rằm tháng 8 ở Hàn Quốc có tên Chuseok. Kéo dài trong 3 ngày, giống tết cổ truyền Việt Nam, thời gian này con cháu đều về quần tụ trong gia đình.

Mâm cỗ Trung Thu, thường là bánh trái, hoa quả sặc sỡ màu sắc, trang trọng bày lên bàn thờ gia tiên, một mâm  cúng ngay giữa nhà để tạ ơn điền trạch. Đúng lúc trăng lên đỉnh đầu,  người lớn nhất trong gia đình phá cỗ, cắt bánh chia đều cho thành viên trong gia đình, ông bà cha mẹ ngồi ngoài sân hóng mát, thưởng thức trà nóng, bánh nướng, bánh dẽo nhìn trăng mang màu sắc tinh khiết lung linh, huyền ảo.  Đêm rằm tháng tám, mặt trăng tròn vành vạnh, ánh sáng  vàng dịu tươi mát cả bầu trời, không gian yên ắng trong lành, gió hiu hiu trãi khắp mặt đất, người dân chọn đêm rằm để ngắm trăng cực kỳ thú vị.

Trẻ con được dịp tung tăng rước đèn, hội tụ vui chơi, cầm đèn đi khắp thôn xóm, khu phố, đến đâu cũng được người lớn tặng quà.

Tùy kinh tế mỗi gia đình mà tổ chức Trung Thu khác nhau; tùy thời điểm an bình của đất nước mà lễ Tết Trung Thu được phổ biến rộng rãi; nhưng dù sao, Tết Trung Thu vẫn là nét văn hóa đặc thù của dân tộc ta cho dù trãi qua bao biến thiên lịch sử. Điều đặc biệt, Tết Trung Thu ngày nay được các nhà hảo tâm thực hiện đem đến cho thiếu nhi vùng sâu, vùng xa và các bệnh viện nhi, bệnh viện ung bứu một tình cảm ấm áp ruột thịt.

Mùa bão lũ sẽ dành bầu trời yên lành cho vầng trăng truyền thống, đem đến cho dân tộc một giây phút thanh thản để tạ ân đất trời từng ban bố mùa bội thu no ấm cho dân tộc.

 

MINH MẪN

22/9/2020