TÌM CẦU SỰ GIÁC NGỘ VỊ THA (TT)

Tác giả: Đức Đạt Lai Lạt Ma
Anh dịch: Jeffrey Hopkins
Chuyển ngữ: Tuệ Uyển

Bước thứ tư:Từ Ái

Phần một

1- Đem đến tâm một người thân và phản chiếu trên vấn đề người này đau khổ từ tinh thần đến thân thể như thế nào, từ những niềm vui sai lầm tạm thời đối với những thứ có niềm hạnh phúc bản chất nội tại, và từ việc bị vướng trong một tiến trình ngoài sự kiểm soát của người ấy, giống như chúng ta khổ sở trong những cách này.
2- Mở rộng sự phản chiếu này đến nhiều người thân hơn, từng người một.
3- Áp dụng tuệ giác nội quán này đến vài người trung tính, từng người một.
4- Quan tâm đến người thù oán tối thiểu, đau khổ trong những cách này giống như chúng ta.
5- Chậm rãi mở rộng điều này đến càng nhiều người hơn, những ai đã từng làm tổn hại đến chúng ta hay người thân của ta.

Phần hai

1- Hãy chú ý rằng chúng ta trải nghiệm một cách tự nhiên cảm nhận của cái "tôi" như trong "tôi muốn điều này," hay "tôi không muốn điều này."
2- Hãy nhận ra rằng chúng ta tự nhiên muốn hạnh phúc và không muốn khổ đau. Điều này là tự nhiên và đúng đắn, không đòi hỏi bất cứ sự tranh cải nào nữa.
3- Căn cứ trên khát vọng tự nhiên này, chúng ta có quyền để đạt đến hạnh phúc và để tiêu trừ khổ đau.
4- Giống như chúng ta có những cảm nhận này và quyền lợi này, vì thế người khác cũng có cùng cảm giác và cùng quyền lợi một cách bình đẳng.
5- Phản chiếu trên sự kiện rằng sự khác biệt giữa tự thân và người khác là ta chỉ là một người đơn lẻ, trái lại những chúng sinh khác là vô số.
6- Đề ra câu hỏi này: Mỗi người phải được sử dụng vì việc đạt đến hạnh phúc của tôi hay tôi phải nên giúp người khác đạt được hạnh phúc?
7- Hãy tự tưởng tượng, tĩnh lặng và hợp lý, nhìn đến một phía vào một phiên bản khác của chính tôi - nhưng vào vị kỷ, quá tự hào, không bao giờ nghĩ đến lợi ích của người khác, chỉ quan tâm với tự thân của mình,sẳn sàng làm hầu như bất cứ điều gì để thỏa mãn cho nó.
8- Về phía khác của chúng ta hãy tưởng tượng một số những người nghèo cùng không liên hệ đến ta, khốn khó và đau khổ.
9- Bây giờ chúng ta - như một người không thành kiến, nhạy cảm ở trung tâm - quan tâm điều này: Cả hai phía muốn hạnh phúc và muốn loại trừ đớn đau; trong cách này, họ là bình đẳng, giống nhau. Thêm nữa, cả hai có quyền hoàn thành những mục tiêu này.
10- Nhưng hãy nghĩ:
Sự ích kỷ thúc đẩy con người bên một phía chỉ là một người duy nhất, trái lại những người khác là số lượng lớn hơn rất nhiều, ngay cả là vô số. Có phải con người vị kỷ đơn lẻ này là quan trọng hơn? Hay có phải nhóm người nghèo cùng, khốn khó, bất lực ấy là quan trọng hơn?
Chúng ta tham gia vào phía nào? Ta, như người không thành kiến ở trung tâm, sẽ tự nhiên chiếu cố đám đông lớn hơn những người khốn khó; không có cách nào để tránh nhu cầu tràn ngập của số lượng lớn những con người, một cách đặc biệt trong sự tương phản đến đặc tính tự hào và ngu xuẩn. Nếu chúng ta có một trái tim nồng ấm, chúng ta sẽ tự nhiên bị cuốn hút vào phía những người khốn khó.
11- Hãy phản chiếu:
Nếu, tôi chỉ là một người, lợi dụng số đông, tôi đang hành động một cách tương phản với tính người của tôi.
Thực tế, để hy sinh một trăm đô la vì lợi ích của một đô la là rất ngu ngơ; dành một đô la vì lợi ích của một trăm đô la là thông minh.
12- Suy nghĩ cách này, hãy quyết định:
Tôi sẽ đặt sự nhấn mạnh của tôi lên số nhiều hơn là trên con người vị kỷ này.
Giống như mỗi bộ phận trên được quan tâm một cách bình đẳng là thân thể của ta và do vậy được bảo vệ một cách bình đẳng khỏi đau đớn, vì thế tất cả chúng sinh phải được bảo vệ một cách bình đẳng khỏi khổ đau.

Phần ba

1- Bắt đầu với người thân nhất, hãy nghĩ:
Con người này muốn hạnh phúc nhưng bị đánh mất. Thật dễ thương như thế nào nếu người ấy có thể thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc!
Thiền quán cách này trong một thời gian dài cho đến khi phát sinh một cảm giác yêu mến người thân nhất như bà mẹ thực hiện cho đứa con ngọt ngào yêu mến của bà. Mặc dù điều này không dễ dàng để làm với việc lưu tâm đến một người thân hữu tốt, nhưng hãy thong thả. Chú ý cảm giác của chúng ta, chúng sẽ là kiễu mẫu để mở rộng đến người khác.
2- Tiếp tục cùng sự thiền quán với sự quan tâm đến nhiều người thân hữu hơn cho đến khi nguyện ước cho sự hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc mạnh mẽ một cách đồng đẳng cho tất cả. Thực hiện điều này đến từng người một:
Con người này muốn hạnh phúc nhưng bị đánh mất. Thật dễ thương như thế nào nếu người ấy có thể thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc!
Nếu cảm giác của chúng ta không mạnh mẽ như cho người thân nhất, làm mới cảm xúc như những bước phía trước, phản chiếu trên sự mong muốn hạnh phúc và không muốn khổ đau của họ, họ đã từng là người thân nhất của ta trong phạm vi của cõi luân hồi, họ đã từng ân cần với ta, và họ xứng đáng để được đền đáp cho sự ân cần ấy.
3- Tưởng tượng một người trung tín trước mặt ta, hãy nghĩ:
Con người này muốn hạnh phúc nhưng bị đánh mất. Thật dễ thương như thế nào nếu người ấy có thể thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc!
Hãy chắc chắn không để việc thiền quán chỉ là chữ nghĩa; vấn đề là chúng ta thay đổi nhận thức căn cứ trên cảm giác cho người thân nhất.
4- Tiếp tục cùng đề mục thiền quán với sự liên hệ đến nhiều người trung tín hơn cho đến khi nguyện ước này cho hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc là mạnh mẽ một cách bình đẳng cho những người thân và người trung tín.
5- Hãy tưởng tượng người thù oán tối thiểu trước mặt ta, hãy quán chiếu:
Con người này muốn hạnh phúc nhưng bị đánh mất. Thật dễ thương như thế nào nếu người ấy có thể thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc!
Trụ với sự thực tập này cho đến khi chúng ta thật sự cảm nhận nguyện ước chân thành cho hạnh phúc và tất cả nguyên nhân của hạnh phúc cho người này, người đã làm tổn hại ta hay người thân của ta. Duy trì điều này cho đến khi nó mạnh mẽ như đối với người thân và người trung tín.
6- Tiếp tục cùng sự thực tập việc quan tâm đến một kẻ thù oán khác, chẳng hạn như người nào đó đã làm ta chán nản tại sở làm hay nơi công cộng. Khi chúng ta dã thành công, chậm rãi quân tâm đến nhiều người thù oán hơn, dần dần mở rộng đến phạm vi cảm nhận của từ ái yêu thương.

Phần bốn

1- Bắt đầu với người thân nhất, hãy nghĩ:
Con người này muốn hạnh phúc nhưng bị đánh mất. Thật dễ thương như thế nào nếu người ấy có thể thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc!
2- Mở rộng cùng nguyện ước đến nhiều người thân hữu hơn, đến một mức độ nơi mà yêu cầu cho hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc là bình đẳng cho tất cả những người ấy.
Con người này muốn hạnh phúc nhưng bị đánh mất. Thật dễ thương như thế nào nếu người ấy có thể thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc!
3- Tưởng tượng một người trung tính ở trước mặt ta, hãy suy nghĩ như sau:
Con người này muốn hạnh phúc nhưng bị đánh mất. Thật dễ thương như thế nào nếu người ấy có thể thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc!
4- Tiếp tục cùng đề mục thiền quán với sự quan tâm đến nhiều người trung tính hơn cho đến khi đòi hỏi hạnh phúc và tất cả nguyên nhân của hạnh phúc là đồng đẳng một cách mạnh mẽ đối với người thân và người trung tính.
5- Hãy tưởng tượng đến người thù oán tối thiểu trước mặt ta, và quán chiếu:
Con người này muốn hạnh phúc nhưng bị đánh mất. Thật dễ thương như thế nào nếu người ấy có thể thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc!
Phản chiếu trên điều này cho đến khi chúng ta trải nghiệm một đòi hỏi chân thành cho hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc cho con người này, người đã từng làm tổn hại ta hay người thân của ta. Hãy làm như thế cho đến khi nó mạnh mẽ như đối với những người thân và người trung tính. Điều này cần thời gian.
6- Tiếp tục cùng sự thực tập với sự quan tâm đến một người thù oán khác, chẳng hạn như ai đó đã làm cho ta tức tối và bực bội.
Con người này muốn hạnh phúc nhưng bị đánh mất. Thật dễ thương như thế nào nếu người ấy có thể thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc!
Chỉ khi cảm giác của chúng ta mạnh mẽ và chân thành, hãy quan tâm đến một kẻ thù oán khác, và rồi một người khác nữa, dần dần mở rộng chu vi từ ái của chúng ta.

Phần năm

1- Bắt đầu với người thân nhất, hãy nghĩ:
Tôi sẽ làm bất cứ điều gì tôi có thể làm cho người ấy được thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả nguyên nhân của hạnh phúc!
Hãy chú ý sức mạnh của cảm giác liên hệ của chúng ta
2- Mở rộng cùng khuynh hướng ấy đến nhiều người thân hữu hơn đến mức độ mà chí nguyện của chúng ta đến sự đạt đến hạnh phúc của họ và tất cả những nguyên nhân của hạnh phúc là mạnh bình đẳng cho tất cả những người ấy.
Tôi sẽ làm bất cứ điều gì tôi có thể làm cho người ấy được thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả nguyên nhân của hạnh phúc!
3- Tưởng tượng một người trung tính trước mặt chúng ta, hãy suy nghĩ một cách mạnh mẽ như chúng ta có thể:
Tôi sẽ làm bất cứ điều gì tôi có thể làm cho người ấy được thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả nguyên nhân của hạnh phúc!
4- Tiếp tục cùng sự thiền quán với sự quan tâm đến nhiều người trung tính hơn cho đến khi sự liên hệ trong việc đạt đến hạnh phúc và tất cả nguyên nhân của hạnh phúc mạnh mẽ đồng như đối với những người thân và người trung tính.
5- Tưởng tượng một người thù oán tối thiểu trước mặt ta, hãy quán chiếu:
Tôi sẽ làm bất cứ điều gì tôi có thể làm cho người ấy được thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả nguyên nhân của hạnh phúc!
Hãy sử dụng những sự phản chiếu đa dạng trên những bước phía trước cho đến khi ta trải nghiệm - cùng mạnh như đối với những người thân và người trung tính - cùng liên hệ sâu xa trong sự đạt đến hạnh phúc và tất cả những nguyên nhân hạnh phúc bởi người này, người đã từng làm tổn hại cho ta và người thân của ta. Điều này cần thời gian.
6- Tiếp tục cùng sự thực tập với sự quan tâm đến một người thù oán khác, chẳng hạn như ai đó đã làm cho ta tức tối và bực bội.
Tôi sẽ làm bất cứ điều gì tôi có thể làm cho người ấy được thấm đẩm với hạnh phúc và tất cả nguyên nhân của hạnh phúc!
Chỉ khi cảm giác của chúng ta mạnh mẽ và chân thành, hãy quan tâm đến một kẻ thù oán khác, và rồi một người khác nữa, dần dần mở rộng chu vi chí nguyện từ ái của chúng ta.

Bước thứ năm: Bi Mẫn

Phần một

1- Đem đến tâm một người thân, người có một nổi đau đớn rõ ràng, và hãy nghĩ:
Giống như tôi, con người này muốn hạnh phúc và không muốn khổ đau, tuy thế lại bị nổi khổ như thế. Ước gì người này có thể thoát khỏi nổi khổ và những nguyên nhân của khổ!
Hãy phân tích những cách mà người này đau khổ cho đến khi một cảm giác mạnh mẽ về việc kỳ diệu như thế nào nếu người này có thể thoát khỏi tất cả những loại khổ đau và rồi trụ với cảm giác ấy, hãy tiến hành sự phân tích ấy. Sau đó, khi cảm nhận giảm thiểu, hãy phân tích con người ấy khổ đau như thế nào, và khi ta cảm thấy lòng thương cảm mạnh mẽ và một nguyện ước cho sự giải thoát của người ấy, trụ với điều này mà không phân tích. Việc này được gọi là sự thay đổi giữa thiền phân tích (quán) và thiền định tĩnh (chỉ). Thực hành hai loại này qua lại vì thế cường độ của cảm giác duy trì mạnh mẽ. Cuối cùng, hai loại thiền tập này sẽ hổ trợ và làm sâu sắc cho nhau mà chúng ta không cần phải luân chuyển qua lại nữa.
2- Quán tưởng trước ta một người thân, người mặc dù không đau khổ hiển nhiên, nhưng sẽ khổ đau trong tương lai vì vô số hành động phiền não ẩn tàng , những thứ mà tất cả chúng ta đã phạm phải từ vô thỉ kiếp. Hãy suy nghĩ:
Giống như tôi, con người này muốn hạnh phúc và không muốn khổ đau, tuy thế lại bị nổi khổ như thế. Ước gì người này có thể thoát khỏi nổi khổ và những nguyên nhân của khổ!
Thay đổi qua lại giữa thiền phân tích và thiền định tĩnh.
3- Chậm rãi mở rộng đề mục thiền quán này đến từng người một, đầu tiên với nhiều người thân hữu hơn, rồi thì với những người trung tính, và cuối cùng với những người thù oán, sau chót bao gồm tất cả chúng sinh trong khắp hư không.

Phần hai

1- Đem đến tâm một người thân, người có một nổi đau đớn rõ ràng, và hãy nghĩ:
Giống như tôi, con người này muốn hạnh phúc và không muốn khổ đau, tuy thế lại bị nổi khổ như thế. Nguyện cho người này có thể thoát khỏi nổi khổ và những nguyên nhân của khổ!
Thay đổi qua lại giữa thiền phân tích và thiền định tĩnh.
2- Quán tưởng trước ta một người thân, người mặc dù không đau khổ hiển nhiên, nhưng sẽ khổ đau trong tương lai vì vô số hành động phiền não ẩn tàng , những thứ mà tất cả chúng ta đã phạm phải từ vô thỉ kiếp. Hãy suy nghĩ:
Giống như tôi, con người này muốn hạnh phúc và không muốn khổ đau, tuy thế lại bị nổi khổ như thế. Nguyện cho người này có thể thoát khỏi nổi khổ và những nguyên nhân của khổ!
Thay đổi qua lại giữa thiền phân tích và thiền định tĩnh.
3- Chậm rãi mở rộng đề mục thiền quán này đến từng người một, đầu tiên với nhiều người thân hữu hơn, rồi thì với những người trung tính, và cuối cùng với những người thù oán, sau chót bao gồm tất cả chúng sinh trong khắp hư không.

Phần ba

1- Đem đến tâm một người thân, người có một nổi đau đớn rõ ràng, và hãy nghĩ:
Giống như tôi, con người này muốn hạnh phúc và không muốn khổ đau, tuy thế lại bị nổi khổ như thế. Tôi sẽ giúp người này được thoát khỏi nổi khổ và những nguyên nhân của khổ!
Thay đổi qua lại giữa thiền phân tích và thiền định tĩnh.
2- Quán tưởng trước ta một người thân, người mặc dù không đau khổ hiển nhiên, nhưng sẽ khổ đau trong tương lai vì vô số hành động phiền não ẩn tàng, những thứ mà tất cả chúng ta đã phạm phải từ vô thỉ kiếp. Hãy suy nghĩ:
Giống như tôi, con người này muốn hạnh phúc và không muốn khổ đau, tuy thế lại bị nổi khổ như thế. Tôi sẽ hổ trợ người này được thoát khỏi nổi khổ và những nguyên nhân của khổ!
Thay đổi qua lại giữa thiền phân tích và thiền định tĩnh.
3- Chậm rãi mở rộng đề mục thiền quán này đến từng người một, đầu tiên với nhiều người thân hữu hơn, rồi thì với những người trung tính, và cuối cùng với những người thù oán, sau chót bao gồm tất cả chúng sinh trong khắp hư không.

Bước thứ sáu: Chí Nguyện Hoàn Toàn Cố Gắng

1- Những cảm xúc sầu khổ không lưu trú trong bản chất của tâm, do thế, chúng có thể loại trừ được.
2- Vì những cảm xúc sầu khổ có thể tách rời khỏi tâm được, nên thực tiển cho tôi để hành động đạt đến giác ngộ và để giúp người khác cùng đạt được kết quả giống như tôi.
3- Ngay cả nếu tôi phải làm việc này một mình, tôi sẽ giải thoát tất cả chúng sinh khỏi khổ đau và nguyên nhân của đau khổ, và tham dự cùng tất cả chúng sinh với hạnh phúc và nguyên nhân của nó.

Bước thứ bảy: Tìm Cầu Sự Giác Ngộ Vị Tha

Đã ôn lại những đề mục thiền quán trước, chúng ta đã sẳn sàng cho bước cuối cùng, quyết định để đạt đến giác ngộ vì lợi ích giúp đở người khác.
1- Hãy phân tích trong tình trạng hiện tại chúng ta có khả năng để đem đến lợi ích cho tất cả chúng sinh bằng việc giải thoát khỏi khổ đau và cùng hạnh phúc với họ hay không?
2- Hãy xem xét rằng cũng như việc ban cho thực phẩm, áo quần, và chỗ ở, thật cần thiết để giáo dục con người vì thế họ có thể chăm sóc chính đời sống của họ. Việc giảng dạy những gì nên tiếp nhận và loại bỏ là thiết yếu, và do thế chúng ta phải biết vị thế và những quan tâm của họ và có tri thức trọn vẹn về những thực hành ích lợi.
3- Hãy nhận ra rằng mặc dù chúng ta có thể giúp đở người khác trong một trình độ giới hạn, nhưng chúng ta chưa thể làm như thế trong mọt trình độ rộng rãi.
4- Hãy kết luận rằng vì vậy thật cần thiết để đạt đến thể trạng giác ngộ, mà trong ấy những chướng ngại kềm giữ chúng ta khỏi việc thực chứng, mọi thứ tri nhận (sở tri chướng) được loại trừ trọn vẹn và ta đạt được sự thân chứng hoàn toàn về bản chất của mọi người và mọi vật.
5- Hãy quyết định rằng nhằm để đem đến lợi ích cho người khác trong một cách trọn vẹn, thì chúng ta sẽ phải đạt đến giác ngộ.
Khi những hành vi của chúng ta về thân thể, lời nói, và tâm ý ngày càng hướng trực tiếp đến lợi ích của người khác, thì chúng ta đã phát triển một ý nghĩa thậm thâm của từ ái và chí nguyện.

Nguyên tác: The seventh step: Seeking Altruistic Enlightenment.

Ẩn Tâm Lộ ngày 19-3-2012