Tiến sĩ Manpreet Sigh
Diệu Thủy - Đặng Thị Hồng dịch
|
Ai còn sống được nếu hệ sinh thái bị hủy diệt ? Đây là câu hỏi phải được giải đáp và truyền thông cho mọi cư dân trên trái đất. Sự biến đổi khí hậu và môi sinh có phản ứng tiêu cực đến xã hội kinh tế và đạo đức làm ảnh hưởng đến sự sống lành mạnh và hòa hợp trên hành tinh này.
VẤN NẠN KHÍ HẬU
Cụm từ “Biến Đổi Khí Hậu” theo từ điển nó có nghĩa là sự thay đổi các cấu trúc thời tiết trên địa cầu. Sự thay đổi dài hạn của các vùng khí hậu, đặc biệt là sự gia tăng nhiệt độ và các hoạt động của gió bão được coi như là hiệu quả tiềm ẩn của hiệu ứng nhà kính. Tuy nhiên từ tầm nhìn thực tế, vấn nạn này có sự phức tạp và có ý nghĩa lớn hơn cho tất cả sự sống trên trái đất cũng như cho mọi sinh linh và thế giới tự nhiên. Các nhà khoa học cảnh báo chúng ta rằng: Sự biến đổi khí hậu như là sự gia tăng sức nóng địa cầu sẽ báo hiệu thời tiết khắc nghiệt. Sẽ có nhiều hơn các trận mưa A-xít các trận lục lội. Nó sẽ châm ngòi cho sự hủy diệt các chủng loài khắp hành tinh. Các sự cố động đất bão tố, hạn hán, đói kém và các bệnh truyền nhiễm sẽ tăng lên rất nhiều. Chứng cứ đầu tiên của sự biến đổi khí hậu là sự gia tăng các luồng không khí và nhiệt độ đại dương, sự tan chảy lan rộng của băng tuyết hai đầu cực và sự gia tăng mực nước biển. Đang là sự đe dọa không còn nghi ngờ và không lối thoát cho môi sinh của chúng ta.
Thảm họa môi trường tiếp tục tăng lên đối trước tham vọng của con người khi mà các chính phủ khác nhau khắp thế giới đang hăng say phấn đấu bằng mọi giá để cạnh tranh tăng trưởng kinh tế. Đối với đời sống tự nhiên thì nền văn hóa tiêu dùng đang chứng tỏ là một trong những thủ phạm chính. Các hoạt động con người như phá rừng và công nghiệp hóa đang gia tăng, sự đe dọa vì làm cô đặc các loại khí nhà kính, cảnh tượng này chắc chắn đang gây sốc mạnh.
PHẬT GIÁO VÀ HỆ SINH THÁI
Bởi vì tôn giáo hướng dẫn con người đến lối sống lành mạnh cho nên để đối diện với mọi thách thức, Phật giáo hiến tặng cho chúng ta các giải pháp dễ dàng và có hiệu lực bằng hình ảnh của sự giản đơn và tính khả dĩ cho vấn đề. Ngày nay số lớn các nhà môi trường học và các nhà trí thức coi Phật giáo là tôn giáo của môi sinh, rất sâu sắc trong khi tìm kiếm giải pháp để chấm dứt sự bóc lột có chủ định các nguồn tài nguyên của hành tinh. Một trong những mặt nổi bật của Phật giáo là làm tiên phong cho một tình huống là sự diễn đạt mạnh mẽ mối liên hệ của con người với thiên nhiên.
Loài người chúng ta đang bị sức ép quá tải bất khả khán lên các nguồn tài nguyên thiên nhiên chỉ vì lòng tham không đáy đối với hàng hóa, v.v… Nào là xe hơi, máy móc giải trí và các sản phẩm điện tử, quần áo thời trang và các đồ trang sức trong đời sống hàng ngày. Kĩ thuật đang làm cho đời sống trên hành tinh phức tạp hơn nhiều, do con người luôn truy tìm và mắc kẹt vào các trò chơi điện tử như: điện thoại, máy vi tính và máy truyền hình. Xã hội tiêu dùng đã chẳng may nhắm trúng lòng tham và kiểm sót hành vi con người, bằng cách đốt nóng các đòi hỏi đối với các sản phẩm tiêu dùng vô bổ.
CHỦ NGHĨA TIÊU DÙNG VÀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
Người ta có khuynh hướng mua các sản phẩm tiêu dung. Trong nền văn hóa mua sắm nơi mà sự mua sắm nối kết với lòng kiêu hãnh, sự thỏa mãn là hạnh phúc, chẳng cần hỏi xem sự mua sắm đó có cần thiết và hữu dụng không? Đời sống có vẻ hạ thấp thành việc đi mua sắm. Sự cân bằng lành mạnh giữa các nguồn tài nguyên có sẵn và việc sử dụng chúng một cách khôn ngoan là nhu cầu bức thiết bây giờ và sự cân bằng này có thể có được bằng cách áp dụng các “Giới Luật” của Phật giáo trong đời sống giản dị và tri túc. Các nguyên lí đạo Phật về lòng từ bi đối với thiên nhiên và chính mình vấn đề bất bạo động đối với mọi sinh linh ngay cả đối với núi, sông, cỏ cây và xúc vật, có thể là giải pháp hiệu quả để ngưng lại việc tàn phá sinh thái.
Tuy nhiên trong bầu không khí tăng lên của chủ nghĩa tiêu dùng hiện nay không có gì bất thường khi thấy một người dùng tới ba điện thoại di động để tỏ ra mình hợp thời trang. Một gia đình có nhiều tivi và máy lạnh cho các phòng riêng và một nhà có trên ba chiếc xe hơi. Sự say mê đối với hàng hóa vật chất đã vô tình dẫn tới sự bóc lột các tài nguyên thiên nhiên. Người tiêu dùng có vẻ không tự hỏi trước khi mua, xem các hành động của họ có ảnh hưởng tới môi trường không, họ đang góp phần vào việc làm mất cân bằng môi sinh ra sao và họ sẽ từ từ tỏ thái độ phá hoại không chỉ đối với chính họ và ngay cả cho các thế hệ mai sau.
Kinh Tăng Chi kể chuyện một người núp dưới táng cây sung ăn trái của nó, rồi bẻ cành bỏ đi, một tâm linh sống trong cây đó nghĩ: “kì lạ quá !ngạc nhiên quá! cái ông kia ác quá! ăn no rồi còn phá hoại. Giả dụ cây không có trái nữa thì có đâu mà ăn.”
GIẢI PHÁP PHẬT GIÁO
Trong bầu không khí tham lam, việc sử dụng vô ý thức các nguồn tài nguyên đang là vấn đề cấp bách cần giải quyết. Phật giáo cống hiến vài giải pháp hữu hiệu như là: Chấp nhận đời sống giản dị, nuôi dưỡng lòng từ đối với muôn vật không đốt phá rừng, v.v... Đó chính là những giải pháp cần được áp dụng để kiềm chế sự biến đổi khí hậu. Thách thức là sự đối ứng với văn hóa tiêu dùng, trong việc làm giảm đi sự lãnh đạo của các quốc gia. Đối với vấn nạn và sự nhấn mạnh quá mức việc phát triển kinh tế. Nhiều Phật tử đang phải đối mặt với sự giận dữ của nhà cầm quyền đối với việc chống chủ nghĩa tiêu dùng của họ.
Các đề nghị về môi trường của phật giáo có thể khó được chấp nhận trong một thế giới tiêu thụ vật chất. Ngay sau khi kế hoạch phát triển kinh tế đầu tiên của Thái Lan được phát thảo, chính quyền Bangkok đã bắt giam nhiều nhà sư Phật giáo, vì các sư dạy họ sống tri túc. Các nhà cầm quyền sợ rằng: Lí tưởng này của Phật giáo sẽ gây trở ngại cho sự phát triển kinh tế của họ. Sự sợ hãi của các trung tâm kinh tế toàn cầu hóa mới, đối với khoa kinh tế học và tín ngưỡng. Do luôn nhắc tín đồ về những gì là giá trị cốt lõi. Để hướng dẫn đời sống con người bằng lòng ít hơn – để chia sẻ với người khác. Thấy rõ rằng: sự tiêu thụ của mình làm tổn thương các sinh linh khác trong hành tinh và vì tính không tương quan làm các hình thái biến dạng. Thay vào đó người ta nên được yêu cầu giữ gìn sự cân bằng giữa con người và thiên nhiên.
Nhân loại qua nhiều thế kỉ đã luôn hăng say tìm cách kiểm soát và bóc lột thiên nhiên, họ quên mất sự tàn phá đang gây ra cho hành tinh nơi họ sống. Chúng ta cần bày tỏ từ tâm đối với trái đất. Đã từ lâu các nhà lãnh đạo Phật giáo luôn coi các vấn đề môi trường là một trong số các thách thức chính mà loài người phải đối mặt.
Nhà lãnh đạo tinh thần Tây Tạng được giải thưởng Nobel hòa bình, Đức Đạt Lai Lạt Ma – đã luôn bày tỏ lòng từ bi cho hành tinh và chúng sinh. Khoảng đầu năm 1986 khi sự biến đổi còn chưa được nghe nói Ngài đã nhắc: “Nền hòa bình và sự sống trên trái đất, như chúng ta đã biết, đang bị đe dọa bởi các hoạt động của con người. Những hành động thiếu sự cống hiến đối với các giá trị nhân đạo như phá hoại thiên nhiên và các tài nguyên là do si mê, tham lam và thiếu tôn trọng đối với các sinh linh trên trái đất”.
Theo như ý nghĩa hiện nay, sự nhận thức về mối nguy hiểm đối với sự biến đổi khí hậu cần được truyền thông cho con người ý thức. Cố nhiên cho mọi cá nhân, tôn giáo có thể giúp truyền sự nhận biết này, Phật giáo và các Phật tử có thể đóng vai trò chủ động. Khôi nguyên của nền hòa bình và tâm từ bi của thế giới, Đức Đạt Lai Lạt Ma, thúc đẩy hành động, nhấn mạnh sự thay đồi thái độ đối với thiên nhiên.
Có rất nhiều thống khổ trên hành tinh này, do đó có nhu cầu tăng trưởng tình yêu, sự phục vụ của chúng ta đối với trái đất là góp phần cải thiện đời sống sinh thái. Chúng ta rất sai lầm khi tưởng là có thể kiểm sót thiên nhiên, Ngài nói “Hành tinh này là nhà của chúng ta, chăm sóc thế giới của chúng ta, hành tinh của chúng ta chính là chăm sóc ngôi nhà của chúng ta. Đời sống của chính chúng ta lệ thuộc vào “Trái Đất” này – môi sinh của chúng ta.
TÍNH TƯƠNG QUAN
“Tương quan” là từ chính mà Phật giáo hiến tặng để cứu môi trường. Sự nhấn mạnh tổng quát về môi trường là có tương quan, Phật tử cần nhận thức. Sự hiện hữu của mọi vật trên trái đất là lệ thuộc vào nhau không ngoại trừ ai. Bám vào ý nghĩ về sự hiện hữu riêng biệt là không thực tế. Quan điểm của Phật giáo về tính tương quan phải được truyền thông khắp thế giới và mỗi cá nhân cần được cho biết về trách nhiệm của anh ta đối với xã hội và thiên nhiên.
Tôn trọng thiên thiên là thái độ quan trọng trong triết lí Phật giáo và tầm nhìn thế giới, bởi do vấn đề biến đổi khí hậu trở nên nghiêm trọng hơn và sự đe dọa đời sống cũng thế. Thế giới hướng về Phật giáo để tìm cảm hứng cho các giải pháp. Phật giáo, người ta được nghe nhiều hơn là tôn giáo thân thiện với môi trường, thường nghe nói rằng bởi vì Phật giáo nâng cao quan điểm môi trường đối với mọi sự. Người ta nhấn mạnh sự hòa hợp cần thiết giữa nhân loại và thế giới tự nhiên. Điều làm cho phật giáo “Xanh” chính là quan điểm nhân sinh. Sự liên hệ thật sự của tôn giáo và ý tưởng môi trường được tìm thấy trong các kinh Phật nói về “Giới Đức”. Các đức tính như: Từ bi, bình đẳng và lòng nhân ái là tính cách của mỗi cá nhân có đời sống tâm linh sáng suốt.
NHẬN THỨC TĂNG LÊN
Đang có sự nhận thức tăng lên trong số các học giả và các nhà sinh môi là Phật giáo, bao gồm mọi trào lưu của đời sống thế tục. Tôn trọng đất đai và sự giàu có của nó. Đức phật dạy, chúng ta tôn trọng đời sống trên trái đất cũng như tôn trọng tất cả mọi sinh linh và môi trường thiên nhiên. Cuộc đời Ngài sống giữa thiên nhiên.
Các bản kinh về cuộc đời đức Phật luôn được thiên nhiên tô điểm. Khi Ngài bước những bước đầu tiên, hoa sen bừng nở, trong thời niên thiếu Ngài thường quán niệm dưới tán cây Hồng Táo. Ngài chứng đạo ngay dưới gốc cây Bồ Đề - một loại cây rất thiêng liêng đối với Phật tử Ấn giáo và Kỳ-na giáo, khi Ngài nhập diệt thì hoa Ta-la nở rộ.
Phật giáo nhấn mạnh sự quan trọng của thiên nhiên đối với mọi sinh linh. Các kinh sách Phật giáo ngày nay có mối quan tâm về thế giới tự nhiên. Trong một bản kinh rất sớm Đức Phật dạy: “Các vị có biết rằng cỏ và cây, sâu bọ, mối và các loài kiến, các vị có biết rằng ngay cả các loài vật bốn chân to, nhỏ và rắn cá, chim … các vị có biết rằng các dấu hiệu biểu hiện các loài đó là của chúng và các chủng loại của chúng là rất đông.”
THIỀN VÀ THẾ GIỚI TỰ NHIÊN
Hiện nay, đang có sự quan tâm cao, trong số các học giả quan tâm tới triết lí và các nguyên lí Phật giáo về lòng Từ Bi, sự giản đơn, lòng bao dung, sự tự bằng lòng và tinh thần tương quan tỏ rộng giữa thiên nhiên và các sinh vật. Để truyền thông sự thách thức về sinh thái khi biết rõ về sự biến đổi khí hậu. Có câu nói triết lí về sinh thái của phật giáo rất hấp dẫn vì có hiệu quả.
Trên bề mặt thì vấn đề có vẻ là sự nhận thức sâu sắc của Đại thừa bao gồm cây cối núi non, sông ngòi, tỏ ra đặc biệt muộn đối với các nhà sinh thái học mới. Thiền chứng tỏ là một niềm cảm hứng quan trọng cho những người quan tâm đến môi sinh, đặc biệt đối với những ai hướng tầm nhìn vào màu xanh của cầu vòng ở hai cực trái đất.
Lịch sử chứng tỏ sự tôn trọng sinh thái sâu xa của Phật giáo. Sự thật là một số các vị thiền sư đã tiến xa trong việc cho rằng không chỉ loài người và cả thế giới tự nhiên đều có Phật tính bao gồm các sinh vật và cỏ cây Chan-jan (711-781) của trường phái Đại Thừa sau này khuyến khích người ta coi thảo mọc đất đai đều có Phật tính. Trong hội Hoa Sen tất cả đều hiện diện không chia giai cấp. Cỏ cây và đất trong đó chúng mọc một số đang duy chuyển từ từ trong khi số khác đang tiến nhanh trong đường Đạo, nhưng tất cả sẽ vào Niết-bàn quý giá. Ai có thể thực sự cho rằng mọi sự không sống động thì quả là thiếu Phật tính.
KẾT LUẬN
Trong các văn bản hiện nay, Phật giáo và các Phật tử khắp thế giối có thể giúp truyền thông các lí tưởng được tàn trữ trong giáo lí của Phật để tạo sự nhận biết trong khắp mọi người về phía thiên nhiên bao quanh ta, bao gồm: cây cối và xúc vật. Sự nhận thức và trách nhiệm về sinh thái không thể bị tách rời khỏi con người biết cảm nhận và hiểu biết. Để có cảm nhận về mình và xung quanh mình, cây cối, sông, núi, rừng, chim muông, xúc vật, cá v.v... là giải pháp mà Phật giáo có thể đánh thức mọi người và lí tưởng về cuộc sống giản dị và tâm Từ Bi. Tinh thần trách nhiệm đối với xã hội, đối với tự nhiên phải được tạo lập trong cuộc sống và âm vang của từ “Sinh Thái” trong lối sống một sự tự quan tâm sáng suốt có thể thúc đẩy chúng ta chăm sóc cho thiên nhiên như thiền sư Nhất Hạnh đã nói:
“Chúng ta phân loại súc sinh và chúng sinh như là tự nhiên là như vậy, làm như chúng không phải là thành phần của nó. Rồi chúng ta lại nêu câu hỏi: “Chúng ta đối xử với thiên nhiên ra sao?” Chúng ta phải đối xử với thiên nhiên như cách chúng ta tự đối xử với mình. Chúng ta không được làm hại thiên nhiên. Vì con người và thiên nhiên không thể tách rời.
