TU VÀ HÀNH

Thông thường hai chữ tu hành đi đôi với nhau; sử dụng quá quen nên hiểu một cách chung chung, đã giảm tầm mức quan trọng mà tự thân nó mang một ý nghĩa sâu sắc.

Tu, thường được hiểu là sửa sai, chỉnh đốn, tu bổ, làm mới…

Trong Phật giáo, Tu có nghĩa là thay đổi tánh hư tật xấu theo khung giới cơ bản, tránh xa mọi tệ nạn cám dỗ.Loại bỏ mọi tánh phàm tục, để tự trong sạch đời sống cá nhân, hướng đến cuộc sống cao thượng.

Giới luật là khung rào, là thước đo cho mọi hành vi, ý tưởng và lời nói theo chuẩn mực thánh thiện. Giới có giới  tại gia, giới xuất gia, luật Tứ phần, Bồ tát giới, Thập thiện…Ngoài giới luật, còn có thập kiết sử, sở tri chướng phân tích trạng thái tâm thất niệm loạn tưởng; có nhiều phương cách dẫn tâm váo chánh niệm; hướng dẫn nếp sống theo tám con đường chánh“Các Tỳ-kheo, đây là chân lý cao cả về con đường đưa đến khổ diệt: chính là con đường Tám nẻo cao cả, tức là Chánh tri kiến, Chánh tư duy, Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng, Chánh tinh tấn, Chánh niệm, Chánh định”

37 phẩm tợ đạo như:Tứ niệm xứ, Tứ chánh cần, Tứ như ý túc, Ngũ căn, Ngũ lực, Thất giác chi, Bát thánh đạo phần.

Người Phật tử sơ tâm đến với Đạo, chỉ cần thọ Tam quy, trì ngũ giới, sau thời gian học hỏi, tìm hiểu kỷ về đời sống của một tín đồ chân chánh, phát tâm thọ trì thêm Bồ tát giới, hành Thập thiện nghiệp…để thân – khẩu – ý đi dần vào chánh nghiệp

Tu trong ba phạm vi: Thân – khẩu – ý

Thập là mười việc thiện được thực hiện qua thân (3), khẩu (4) và ý (3).

Theo kinh Thập thiện nghiệp, lợi ích bao gồm:

Thân : Không sát hại sinh vật: lợi ích –

a) Tất cả chúng sinh đều kính mến

b) Lòng từ bi mở rộng đối với tất cả chúng sinh 

c) Trừ sạch thói quen giận hờn

d) Thân thể thường được khỏe mạnh

đ) Tuổi thọ được lâu dài

e) Thường được Thiên thần hộ trợ

ê) Ngủ ngon giấc và không chiêm bao giữ

g) Trừ hết các mối oán thù

h) Khỏi bị đọa vào ba đường ác.

i) Sau khi chết, được sanh lên cõi Trời.

Thân: KhôngTrộm cướp: lợi ích :

a) Tiền của có dư không bị nạn giặc giả cướp mất, chánh quyền tịch thâu, không bị nạn lụt trôi, lửa cháy và con cái phá tán.

b) Được nhiều người tin cậy

c) Không bị lừa dối, gạt gẫm.

d) lòng ngay thẳng của mình được mọi người khen ngợi

đ) Lòng được an ổn, không lo sợ vì sự tổn hại gì cả

 e) Khi chết rồi được sanh lên cõi Trời.

Thân không tà dâm, không quan hệ tình dục bất chính . Lợi ích:

a) Sáu căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý) đều được vẹn toàn

 b) Đoạn trừ hết những sự phiền não, quấy nhiễu.

 c) Không ai dám xâm phạm vợ chồng con cái

 d) Được tiếng tốt, người đời khen ngợi.

Khẩu : Bất vọng ngữ nghĩa là không dối gạt người, không nói lời không chân thật. phải nói trên sự thật.

1.     Bất lưỡng thiệt không nói lưỡi đôi chiều, đâm bị thóc, thọc bị gạo.

2.     Bất ác khẩu. không nói lời hung dữ, văng tục, chửi thề, nói lời độc địa

3.     Bất ỷ ngữ không dùng lời phù phiếm, nói những chuyện không mang lại lợi ích.

Đem lại lợi ích:

 a) Miệng thường thơm sạch

  b) Thế gian và nhân, thiên đều kính yêu

  c) Lời nói không lầm lộn và vui vẻ

   d) Trí tuệ thù thắng, không ai hơn

   đ) Được hưởng lạc thú như ý nghuyện và ba nghiệp đều sạch.

  Ý không tham (tham ngũ dục lạc, sắc, danh, lợi, ăn, ngủ) đem lại lợi ích:

  a) Ba nghiệp (thân, khẩu, ý) được tự tại, vì nhân các căn đều đầy đủ

 b) Của cải không mất mát, hay bị cướp giựt

 c) Phúc đức tự tại

 d) Những sự tốt đẹp sẽ đến với mình, mặc dù mình không mong ước.

Ý Không sân.

 a) Không khổ não

 b) Không giận hờn

 c) Không tranh giành

 d) tâm nhu hòa ngay thẳng

 đ) tâm từ bi như Phật 

  e) Thường làm lợi ích yên ổn cho các chúng sanh 

  f) Thân tướng trang nghiêm, chúng sinh đều tôn kính

  g) Có đức nhẫn nhục, được mau sanh lên cõi Phạm Thiên

. Ý không si mê tà kiến (không hiểu biết chân thật- hiểu biết lầm lạc, không tỉnh táo sáng suốt- nghiện ngập, mê ngủ).

a) Được ý vui chơn thiện và bạn chơn thiện

b) Tin sâu nhân quả, thà bỏ thân mạng chớ không làm ác.

c) Chỉ quy y Phật, chứ không quy y thiên thần và ngoại đạo

d) Tâm sanh ngay thẳng, chánh kiến

đ) Sanh lên cõi trời, khỏi bị đọa vào ba đường ác

e) Phúc huệ không lường, thường tăng lên mãi

ê) Dứt hẳn đường tà, chăm tu đạo chánh

g) Không lòng chấp ngã, bỏ hết ác nghiệp

h) Yên ở vào nơi chánh kiến

i) Khỏi bị nạn dữ

Nói chung tu là sửa căn cứ theo giới luật được thọ trì.

Hành:Ngoài vấn đề thực hiện giới luật, chữ Hành bao gồm việc hành trì một pháp môn để tâm linh được tiến hóa, thăng hoa. đưa đến giác ngộ giải thoát.Giáo lý thực hành không chỉ dành riêng cho Tăng sỹ; người tu tại gia có chí hướng và năng lực cũng có thể hành trì một pháp môn thích hợp với căn cơ của mình; không nhất thiết nơi rừng núi hay thị thành, miễn giữ tâm an định, không bị chi phối bởi ngoại cảnh;Ngài Xá Lợi Phất nói: "Một người có thể sống trong rừng miệt mài với sự tu tập khổ hạnh, nhưng cũng có thể đầy những tư tưởng xấu xa, bất tịnh, một người khác có thể sống trong làng mạc hay thị thành ,không thực hành kỷ luật ép xác nhưng tâm người đó có thể trong sạch không có cấu bẩn. Trong hai người ấy, Ngài Xá Lợi Phất bảo người sống trong sạch giửa làng mạc thị thành nhất định là cao cả hơn người sống trong rừng nhiều". Như vậy Phật tử tại gia cũng vẫn được" thừa tự pháp " như bậc xuất gia.

 Đức Phật chỉ đưa ra giải pháp, còn việc thực hiện hay không do chính chúng ta.  Người có tâm hướng thượng, không chỉ là  một tín đồ sùng Phật mà phải là người hành trì để đi đến quả vị giác như chư Phật.

. Đức Phật xác định: " Các người nên làm công việc của mình, vì các đức Như Lai chỉ dạy con đường mà thôi " .

Tiến trình tu tập các quả vị gồm năm giai tầng gọi là ngũ thừa, gồm:

Nhân thừa: Nếu muốn ứng dụng nhân thừa việc trước tiên phải phát tâm quy y Tam bảo, đây chính gieo duyên với Phật, Pháp, Tăng trong nhiều đời. Xây dựng cho con người có một nhân cách hoàn thiện 

 Thiên thừa: Con đường sanh lên cỏi trời nếu người đó thực hiện mười pháp thiện (thập thiện) gọi thông thường là Thập thiện nghiệp đạo được chia làm 2 phần:  tiêu cực và tích cực.

Thinh văn thừa: Đây Pháp nền tảng giáo lý đạo Phật nó đưa hành giả từ phàm đến thánh,.

Duyên giác thừa: Đây là con đường của hành giả tu theo 12 nhân duyên ( thập nhị nhân duyên) bao gồm: Vô minh, hành , thức, danh sắc, lục nhập, xúc,thọ, ái, thủ, hữu , sinh, lão, tử. Do thấu rõ lý duyên sinh của mọi pháp nên hành giả đạt được qủa Duyên giác . Đây là con đường chấm dứt sự khổ đạt được qủa vị Niết Bàn.

 Bồ tát thừa: Đây là con đường thực hành Bồ tát hạnh  con đường độ tha .

                                          ***

Tóm lại; Tu và hành tuy một mà hai, có thể nói hai trong một, vì tu sửa mà không hành trì một pháp môn như chim thiếu cánh; Hành trì mà không giữ giới lạc vào tà giáo. Tinh tấn là luôn quán xét lại đời sống giữa tu và hành của chúng ta , nếu muốn thoát ly sanh tử.

Như Lai đã đến tuổi. Đời sống của Như Lai quả là ngắn ngủi. Rời các con Như Lai sẽ ra đi. Như Lai đã tự mình làm chỗ nương tựa cho mình. Hỡi các Tỳ-kheo, hãy tinh tấn, giữ tâm niệm và sống đời đạo hạnh. Hãy giữ gìn tâm các con bằng những tư tưởng có chiều hướng tốt. Những ai kiên trì, cố ghép nếp sống của mình trong những khuôn khổ dạy trên sẽ bước ra khỏi con đường phiêu bạt vô định của đời sống và chấm dứt khổ não”

Các Tỳ-kheo, đây là chân lý cao cả về khổ nhân: chính ái dục dẫn đến tái sanh, cùng kết cấu với hỷ và tham, tìm kiếm thú vui nơi này, chỗ khác. Tức là dục ái, hữu ái, phi hữu ái.

MINH MẪN

19/7/2020

MÓN QUÀ CUỘC SỐNG.

Mùa Hạ miền Trung nắng cháy da, miền Nam bất chợt những cơn mưa, tạo hóa cố dấu cái gì đó như kẻ đang thẹn thùng giả vờ tươi cười; lòng đang sầu não miệng vẫn nở hoa, cũng thế, đang mưa trút hết nỗi lòng lại thả vài tia nắng, cứ như ướt đẫm phố phường không do từ trên cao trút xuống, một sự thay đổi tánh nết thật kỳ lạ.

                                                        ***

Trong căn phòng chật hẹp như  được bao bọc bởi bàn tay của mụ phù thủy, mưa từ ngoài mà lòng vẫn thấm đượm miên man bảng lảng mây trời. Hắn mang tên của con người do cha mẹ bổng chợt hứng thú ghi trên mảnh giấy khai sinh; tên thật lạ mà suốt cuộc hành trình đời người hắn chưa bị đụng hàng. Có lẽ cái tên báo hiệu nhiều chông gai trắc trở như món quà tạo hóa đặt sẵn trên vai từ lúc mở mắt chào đời đến gần miệng hố gửi thây! Nhà Phật gọi là Nghiệp!

Cha mẹ - tình thương – anh em ruột thịt là những mặt hàng cao giá chưa bao giờ với tới. Lầm lủi kiếp sống chuột rúc, hắn tuổi con chuột cũng phải. Dưới ánh sáng mặt trời, sinh hoạt con người như mắc cửi, hắn mần mò như tìm kiếm một vật đánh rơi; không bon chen cạnh tranh; an phận cây liễu rũ trong sân chùa, cho dù chuông mõ trống chiêng khuấy động, liễu vẫn lặng lờ rũ cành muốn ngủ quên mọi sự thế.Cung cách đối xử trong gia đình như mũi dùa rèn gọt hắn trở nên khiêm hạ, vô cảm.Thời gian thoát ly lặng chìm trong xã hội, nhìn lại bầy em như lũ sinh vật được sản xuất theo khuôn đúc của hệ thống dây chuyền, chúng không khôn lớn hơn loài cỏ dại, do sự bảo bọc kỹ càng của tình mẫu tử ngàn đời từ bất cứ sinh động vật nào. Hắn là một ngoại lệ, cố vươn cao như  thân liễu, thẳng tắp như  cây trúc.Chính vì vậy cuộc sống bị vùi dập như con giun dưới gót giày vô tình của kẻ bước qua!

Ông Trời, nếu có, cũng lạnh lùng như cơn gió lùa qua đồng nội, lùa hắn vào bốn bức tường cô đơn lạnh lẽo đúng cái tuổi đầy nhiệt huyết lớn khôn. Cầm mảnh giấy như con chim thoát khỏi lồng son, cái lồng không đẹp như tranh vẽ nhưng tô trét lộng lẫy bằng mỹ từ hào nhoáng; hắn lại cô đơn tái nhập xã hội, lang thang đường đời như kẻ thừa thải không đáng có thêm một bóng hình loạn ảnh nhân gian. Thường bữa cơm thí của chùa, trời vội phủ màn đêm che chắn tấm thân trên công viên ghế đá, dưới gầm cầu làm quen với muỗi mòng, chuột bọ. Bổng chốc, cơn mơ cuộc đời được chiếu rọi le lói ánh quang minh, người phụ nữ quen quen lạ lạ từ thuở khai thiên lập địa trãi tấm lòng phủ trọn đời hắn, tưởng chừng số độc đắc cũng có lúc thần Tài vô tình ghế thăm, nửa đời người trắng tay như thế cũng nhuốm mùi hạnh phúc. Hai mái đầu chưa pha sương nhưng cọng tóc cũng thiếu sự mềm mại, chung tay góp gạo thành cơm, hình thành tổ tò vò bên cạnh tổ đại bàng huyết thống. Được trui rèn suốt 10 năm lao động, hắn nỗ lực xây dựng tổ ấm trước cửa hoàng hôn. Từ bùn đen, nụ sen nẩy nở đóa hoa tuyệt dịu rạng rỡ hướng trời Tây, hoa đã nở và hoa đang ở xa tầm tay bảo bọc.

                                                     ***

Như túi rỗng, đời hắn là kiếp nhân sinh không đáy để lưu giữ cái tình, cái tiền, cái danh hay bất cứ cái gì ngoại trừ cái nghiệp duyên đọa đày hằn vết trên khóe sầu thiên cổ.Học đòi vẽ vời bằng ngọn bút hư danh, góp công trả ân một thời cơm độn sắn khoai nhà chùa bố thí; tuổi xế chiều đang là mầm non của Diêm vương, thế cũng an phận một kiếp người, nhưng Phật dạy, vô thường, mọi sự đều phải thay đổi, chỉ có đổi thay không bao giờ thay đổi. Một ngày vui thiên hạ là ngày lạ của đời hắn, những tưởng tuổi xế chiều trời ban cho nguồn sống an lành, trên bảy mươi năm bầm dập nghiệp quả như thế vẫn chưa vừa lòng con tạo?

                                                          ***

Cố vực dậy người đàn bà to xương, thân già gắng gượng, đưa bà lên giường,không hề nhúc nhích, bà té nằm dưới đất từ nửa đêm đột quỵ. Mười ngày chạy chữa sớm khuya, mái tóc bạc phủ cặp mắt lừ đừ như tằm bị rút ruột.Cứ như vòng kim đồng hồ cố định, nửa khuya về sáng mùi uế khí thải từ tấm thân bại liệt, cha sanh mẹ đẻ lần đầu tiên phục vụ bệnh nhân, mùi xú uế bám theo mọi lúc mọi nơi như  từng quen thuộc hương đồng cỏ nội. Kẻ đuối nước thế nào, người chăm bệnh đuối sức gục ngã trước bệnh nhân nếu kéo dài vô hạn cũng như thế. Người bạn đời nằm đó với gương mặt nhuốm buồn xanh xao, tóc rối bời, áo quần xộc xệch. Thay bỉm thường xuyên mà trây trét vẫn còn trét trây như bé nằm nôi.Con Lucky khịt khịt đánh hơi lạ, thỉnh thoành chống hai chân lên giường nhìn, liếm như cố đánh thức người dậy cho chúng ăn hằng bữa.

 Trời buồn trời mưa không dứt, quần áo không kịp khô thay liên tục mỗi ngày. Nền nhà cũng sạch bóng để thầy thuốc, bạn bè không phát hiện khai khái trong kiếp ngũ trược ác thế nhân sinh .

                                                      ***

Xe Daihatsu gói gọn chiếc giường bố, bệnh nhân liếc nhìn mọi người như giả biệt một vùng quê nuôi lớn bảy mươi năm qua.Nhà thờ ông bà Tô tiên đớn đau chia tay. Một ngôi nhà,từng lưu nhân ảnh cha mẹ, con cái, giờ đây ba ngả xa nhau; Kẻ tận trời Âu, người về trại dưỡng lão miền quê ngoại thành; hắn tiếp tục gánh vác phần còn lại trên tấm thân mòn mỏi cho trọn nghĩa tình trong ngôi nhà thừa kế của người bạn đời. Trách nhiệm, tình thương đều là nghĩa vụ gắn kết thường xuyên trên con đường cách ly miễn cưỡng. Con đường phía trước sẽ về đâu như áng mây vô định!

Những cái nhìn thương cảm, những tiếng thở dài của bà con chòm xóm tiển đi. Tình cảm đó cũng nhạt nhòa nhanh như bông tuyết đậu trên nhánh lá trước ngọn gió Đông. Kiếp người cũng thế, vui chưa thắm mà buồn tràn đầy chát chua; Một ngày trôi qua, mạng sống giảm dần như cá ít nước, Tổ Quy Sơn cảnh báo, mấy ai nằm lòng khi cám dỗ bao quanh!

                                                     ***

Trời vừa chợt mưa lại nắng, cứ giả vờ như sự vô tình; hắn cũng ra vẻ khỏe mạnh để che giấu sự mòn mỏi tuổi già. Kiếp bất hạnh đeo mang như đeo khối đá làm vật trang sức; vẫn phải sống, vẫn phải khỏe cho trọn nghĩa đời người; dẫu sao vẫn còn cưu mang tình nghĩa quý thầy, còn thắm đượm bạn bè đồng đạo.

Nét hoa nào không sắc cho dẫu ruột héo dần bên trong. Chướng duyên, âu đó cùng là món quà cuộc sống để tiến hóa kiếp người.

MINH MẪN

09/7/2020